خطابه‌ غدير 

بخش اول: حمد و ثناي الهي
ستايش خداى را سزاست كه در يگانگى‏اش بلند مرتبه و در تنهايى‏اش به آفريدگان نزديك است ؛ سلطنتش پرجلال و در اركان آفرينشش بزرگ است . بر همه چيز احاطه دارد بى‏آن‏كه مكان گيرد و جابه‏جا شود و بر تمامى آفريدگان به قدرت و برهان خود چيره است .

همواره ستوده بوده و خواهد بود و مجد و بزرگى او را پايانى نيست . آغاز و انجام از او و برگشت تمامى امور به‏سوى اوست . اوست آفريننده‏ى آسمان‏ها و گستراننده‏ى زمين‏ها و حكمران آن‏ها . دور و منزّه از خصايص آفريده‏هاست و در منزّه‏بودن خود نيز ، از تقديس همگان برتر .

هموست پروردگار فرشتگان و روح ؛ افزونى بخش بر آفريدگان و بخشنده‏ى بر همه‏ى موجودات است . به نيم‏نگاهى ديده‏ها را ببيند و ديده‏ها هرگز او را نبينند .

كريم و بردبار و شكيباست . رحمتش جهان‏شمول و عطايش منّت‏گذار . در انتقام و كيفر سزاواران عذاب ، بى‏شتاب است . بر نهان‏ها آگاه و بر درون‏ها دانا ، پوشيده‏ها بر او آشكار و پنهان‏ها بر او روشن است . بر هر هستى فراگير و چيره ، نيروى آفريدگان از او و توانايى بر هر پديده ويژه‏ى اوست . او را همانندى نيست .

در تاريكستان لاشَى‏ء ، او هستى‏بخش هر هستى است ؛ جاودانه و زنده و عدل‏گستر . خداوندى جز او نباشد و اوست ارجمند و حكيم . ديده‏ها را بر او راهى نيست و اوست كه ديده‏ها را دريابد و اوست بر پنهانى‏ها آگاه و بر كارها دانا . از ديدن ، كسى وصفش را نيابد و بر چگونگى او ، از نهان و آشكار دست نيازد ؛ مگر او - عزّوجلّ - راه نمايد و خود بشناساند .

گواهى مى‏دهم كه او « اللَّه » است ؛ همو كه تنزّهش سراسر روزگاران را فراگرفته و پرتواش ابديّت را شامل است . فرمانش را بى‏مشاور اجرا كند و تقديرش را بى‏شريك امضاء و هستى را بى‏ياور سامان دهد . صورت آفرينش او را الگويى نبوده؛ آفريدگان را بدون ياور و سختى و حيله ، هستى بخشيده است . جهان با ايجاد او موجود و با آفرينش او پديدار شده است . پس اوست « اللَّه » و معبودى جز او نيست ؛ همو كه صُنعش استوار و ساختمان آفرينشش زيباست .
دادگرى كه ستم روا نمى‏دارد و بخشنده‏ترينى كه كارها به او بازمى‏گردد و گواهى مى‏دهم او اللَّه است كه هر هستى در برابر بزرگى‏اش فروتن و در مقابل ارجمندى‏اش رام و به توانايى‏اش تسليم و به هيبتش خاضع است .

پادشاه هستى‏ها و چرخاننده‏ى سپهرها و رام‏كننده‏ى آفتاب و ماه كه هريك تا اَجَل معيّن جريان يابند . « او پرده‏ى شب را به روز و پرده‏ى روز را به شب بپيچد» (زمر / 5) « كه شتابان در پى روز است » (اعراف / 54) هم او شكننده‏ى هر ستمگر باطل‏گرا و نابودكننده‏ى هر شيطان سركش است .

نه او را ناسازى باشد و نه برايش مانندى و انبازى . يكتا و بى‏نياز ، « نه زاده و نه زاييده‏شده و او را همتايى نبوده » . (اخلاص / 4 - 3) خداوند يگانه و پروردگار بزرگوار است .

بخواهد و به انجام رساند ؛ اراده كند و حكم نمايد ؛ بداند و بشمارد ؛ بميراند و زنده كند ؛ نيازمند و بى‏نياز گرداند ؛ بخنداند و بگرياند ؛ نزديك آورد و دور برد ؛ بازدارد و عطا كند . اوراست پادشاهى و ستايش . به دست تواناى اوست تمام نيكى و هموست بر هر چيز توانا .

« شب را در روز و روز را در شب فرو برد » . (حديد / 6) جز او خداوندى نباشد ؛ گران‏قدر و آمرزنده ؛ پذيرنده‏ى دعا و افزاينده‏ى عطا ؛ بر شمارنده‏ى نَفَس‏ها و پروردگار پرى و انسان .

چيزى بر او مشكل ننمايد . فريادِ فريادكنندگان ، او را آزرده نكند و اصرارِ اصراركنندگان ، او را به ستوه نياورد . نيكوكاران را نگاهدار و رستگاران را يار ، مؤمنان را صاحب اختيار و جهانيان را پروردگار است ؛ همو كه در همه‏ى احوال ، سزاوار سپاس و ستايش آفريدگان است .

او را ستايش فراوان و سپاس جاودانه مى‏گويم در شادى و رنج و آسايش و سختى و به او و فرشتگان و نبشته‏ها و فرستاده‏هايش ايمان داشته .

فرمان او را گردن مى‏گذارم و اطاعت مى‏كنم و به‏سوى هر آن‏چه مايه‏ى خشنودى اوست ، مى‏شتابم و به حكم و فرمان او تسليم ؛ چرا كه به فرمان‏برى او ، شايق و از كيفر او ، ترسانم ؛ زيرا او خدايى است كه كسى از مكرش در امان نبوده و از ستمش ترسان نباشد (زيرا او را ستمى نيست).

بخش دوم: فرمان الهي براي مطلبي مهم
و اكنون به بندگى خويش و پروردگارى او گواهى مى‏دهم و وظيفه‏ى خود را در آن‏چه وحى شده ، انجام مى‏دهم ؛ مباد از سوى او عذابى فرود آيد كه كسى را ياراى دور ساختن آن از من نباشد ، هر چند توانش بسيار و دوستى‏اش با من خالص باشد .

خداوندى جز او نيست - چرا كه به من هشدار داده كه اگر آن‏چه در حق على نازل كرده به مردم ابلاغ نكنم ، وظيفه‏ى رسالتش را انجام نداده‏ام . و خود او تبارك و تعالى امنيّت از آزار مردم را برايم تضمين كرده و البتّه كه او بسنده و بخشنده است .

پس آن‏گاه خداوند چنين وحى‏ام فرموده: « به نام خداوند همه مهرِ مهرورز» ، « اى فرستاده‏ى ما! آن‏چه از سوى پروردگارت بر تو فرو فرستاديم » (مائده / 67) درباره‏ى على و جانشينى او « به مردم برسان ؛ وگرنه رسالت خداوندى را به انجام نرسانده‏اى و او تو را از آسيب مردمان نگاه مى‏دارد» . (مائده / 67)

هان مردمان! در تبليغ آن‏چه خداوند بر من نازل فرموده، كوتاهى نكرده‏ام و اكنون سبب نزول آيه را بيان مى‏كنم: همانا جبرئيل از سوى سلام ، پروردگارم - كه تنها او سلام است - سه مرتبه بر من فرود آمد و فرمانى آورد كه در اين مكان به‏پا خيزم و به هر سفيد و سياهى اعلام كنم كه علىّ‏بن ابى‏طالب ، برادر و وصىّ و جانشين من در ميان امّت و امام پس از من است .

همو كه جايگاه‏اش نسبت به من ، به‏سان هارون نسبت به موسى است ؛ مگر اين‏كه پيامبرى پس از من نخواهد بود و او پس از خدا و رسول او صاحب اختيار شماست و خداوند تبارك و تعالى آيه‏اى بر من نازل فرموده كه: « همانا تنها ولى و سرپرست و صاحب اختيار شما ، خداوند و پيامبرش و مؤمنانى‏اند كه نماز به‏پا مى‏دارند و در ركوع زكات مى‏پردازند » . (مائده / 55) و قطعاً علىّ‏بن ابى‏طالب ، نماز به‏پا داشته و در ركوع زكات پرداخته و پيوسته خداخواه است.

و من از جبرئيل درخواستم كه از خداوند سلام اجازه كند و مرا از مأموريت تبليغ به شما معاف دارد ؛ زيرا كمى پرهيزكاران و فزونى منافقان و دسيسه‏ى ملامت‏گران و مكر مسخره‏كنندگان اسلام را مى‏دانم ؛ همانان كه خداوند در وصفشان در كتاب خود فرموده:

« به زبان مى‏گويند آن را كه در دل‏هايشان نيست» (فتح / 11) و مى‏شمارند « آن را اندك و آسان ، حال آن‏كه نزد خداوند بس بزرگ است » . (نور / 15)

و نيز از آن روى كه منافقان ، بارها مرا آزار رسانيده‏اند تا بدانجا كه مرا اُذُن (سخن شنو و زودباور) ناميده‏اند ؛ به خاطر همراهى افزون و تمايل و پذيرش على از من و توجّه ويژه‏ى من به او ، تا بدانجا كه خداوند آيه‏اى فرو فرستاده:
« و از آنان‏اند كسانى كه پيامبر خدا را آزرده و گويند: او سخن‏شنو و زودباور است . بگو: آرى ، او سخن شنوست » . (توبه / 61)

عليه آنان كه گمان مى‏كنند او تنها سخن مى‏شنود ؛ « ليكن به خير شماست . او (پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم) به خدا ايمان دارد و اهل ايمان را تصديق كرده ، راست‏گو مى‏انگارد؛ و هم او رحمت است براى ايمانيان شما و البتّه براى آنان كه او را آزار دهند ، عذابى دردناك خواهد بود » . (توبه / 61)

و اگر مى‏خواستم نام گويندگان چنين سخنى را بر زبان آورم و به آنان اشارت كنم و مردم را به سويشان هدايت كنم (كه آنان را شناسايى كنند) مى‏توانستم ؛ ليكن به خدا سوگند در كارشان كرامت نموده ، لب فروبستم .

با اين حال خداوند از من خشنود نخواهد شد ؛ مگر فرمان او را در حقّ على به شما ابلاغ كنم . آن‏گاه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم چنين خواند: « اى پيامبر! آن‏چه از سوى پروردگارت بر تو فرود آمده » (مائده / 67) در حقّ على، « ابلاغ كن وگرنه رسالت او را انجام نداده‏اى و البتّه خداوند تو را از آسيب مردمان ، نگاه مى‏دارد» . (مائده / 67)

بخش سوم: اعلان رسمي ولايت و امامت دوازده امام عليهم السلام
هان مردمان! بدانيد اين آيه درباره‏ى اوست . ژرفاى آن را بفهميد و بدانيد كه خداوند او را سرپرست و امام شما قرار داده و پيروى‏اش را بر مهاجران و انصار واجب كرده و بر پيروان آنان در نيكى، و بر صحرانشينان و شهروندان، و بر عجم و عرب و آزاده و برده و كوچك و بزرگ و سفيد و سياه و هر يكتاپرست ؛ اجراى گفتار و فرمانش لازم ، امرش نافذ ، ناسازگارش رانده ، پيرو و باوركننده‏اش در مهر است .

البتّه كه خداوند ، او و شنوايان سخنش و پيروان راهش را آمرزيده است .

هان مردمان! براى آخرين بار در اين اجتماع به پا ايستاده ، (با شما سخن مى‏گويم .) سخنم را شنيده ، پيروى كنيد و فرمان پروردگارتان را گردن گذاريد كه خداوند عزّوجلّ صاحب اختيار و سرپرست و معبود شماست و سپس سرپرست شما ، فرستاده و پيامبر اوست كه اكنون با شما سخن مى‏گويد و پس از من به فرمان او ، على ولى و امام شماست .

سپس امامت ، در فرزندان من از نسل على خواهد بود تا برپايى رستاخيز كه خدا و رسول او را ديدار كنيد . روا نيست مگر آن‏چه خدا و رسول او و امامان روا دانند و ناروا نباشد مگر آن‏چه آنان ناروا دانند و خداوند عزّوجلّ هم روا و هم ناروا را به من شناسانده و من آموخته‏هايم را از كتاب خدا و حلال و حرام او را در اختيار على گذاشته‏ام .

هان مردمان! او را برتر دانيد ؛ هيچ دانشى نيست مگر اين‏كه خداوند در جان من نبشته و من تمامى آن را در جان على ، امام پرهيزكاران ، ضبط كرده‏ام و دانشى نبوده مگر آن‏كه به على آموخته‏ام . او پيشواى روشنگر است كه خداوند در سوره‏ى ياسين از او گفت‏وگو كرده: « و علم هر چيز را در امام مبين برشمرديم » . (يس / 12)

هان مردمان! او را فراموش نكنيد و از امامتش برنتابيد و از سرپرستى‏اش نگريزيد ؛ چرا كه شما را به درستى و راستى خوانده و خود نيز بدان عمل مى‏كند . او باطل را نابود كرده و شما را از آن بازدارد و هرگز نكوهشِ نكوهش‏گران او را از كار خدا باز ندارد .
او نخستين مؤمن به خدا و رسول اوست و كسى در ايمان به من ، از او سبقت نجسته و همو جان خود را فداى رسول‏خدا كرده و با او همراه بوده است . تنها او همراه رسول‏خدا عبادت مى‏كرد و جز او از مردان كسى چنين نبود . على اوّلين نمازگزار و پرستش‏كننده‏ى همراه من است .

از جانب خدا به‏او دستوردادم تا (در شب هجرت) در بستر من بيارامد و او نيز فرمان برده ، پذيرفت كه جان خود را فداى من كند .
هان مردمان! او رابرتر بدانيد كه خداوند او را برترى داده و پيشوايى او را پذيرا باشيد كه خداوند او را (به امامت) نصب كرده است .

هان مردمان! او امام از جانب خداست و خداوند هرگز توبه‏ى منكر او را نپذيرد و چنين كسى را نيامرزد . اين است روش قطعى‏خداوند درباره‏ى ناسازگار با امامت على و حتماً او را به عذاب دردناك جاودانه كيفر خواهد كرد . پس ، از مخالفت او بهراسيد ؛ و گرنه خواهيد افتاد « در آتشى كه آتش‏گيره‏ى آن مردمان‏اند و سنگ» (تحريم / 6) « كه براى حق‏ستيزان آماده شده است» . (آل‏عمران / 131)

هان مردمان! به خدا كه پيامبران پيشين به ظهورم بشارت داده‏اند و همانا من فرجام آنان و برهان بر آفريدگانِ آسمانيان و زمينيانم . آن‏كس كه راستى و درستى مرا باور نكند ، به كفر جاهلى گذشته درآمده و ترديد در سخنان امروزم ، همسنگ ترديد در تمامى محتواى رسالت من است
و ناباورى در امامت يكى از امامان ، به‏سان ناباورى در تمامى آنان است و جايگاه ناباوران امامت ما ، آتش دوزخ خواهد بود .

هان مردمان! خداوند عزّوجلّ از روى منّت و احسان خويش ، اين برترى را به من پيش‏كش كرده و خدايى جز او نيست . هشدار كه تمامى ستايش‏هاى من در تمامى روزگاران و هر حال و مقام، ويژه‏ى اوست .

هان مردمان! على را برتر دانيد كه او برترينِ مردان و زنان ، پس از من است تا آن هنگام كه آفرينش برپاست و روزى‏شان فرود آيد . دورِ دور باد ، از مهر خداوند و خشمِ خشم باد ، بر آن‏كه اين گفته‏ام را نپذيرد و با من سازگار نباشد .

هان! آگاه باشيد جبرئيل از سوى خداوند خبرم داد: هر كه با على ستيزد و بر ولايت او گردن نگذارد ، نفرين و خشم من بر او باد . « البتّه بايست هر كس بنگرد كه براى فرداى خويش چه پيش فرستاده . پس تقوا پيشه كنيد » (حشر / 18) و از ناسازى با على بپرهيزيد ؛ « مباد كه گام‏هايتان پس از استوارى درلغزد» (نحل / 94) « و همانا خداوند بر كردارتان آگاه است » . (حشر / 18)

هان مردمان! او هم‏جوار و همسايه‏ى خداوند است كه در كتاب گران‏قدر خود (قرآن) او را ياد كرده و درباره‏ى ستيزندگان با او فرموده: « مبادا كسى در روز قيامت بگويد: افسوس كه درباره‏ى هم‏جوار و همسايه‏ى خداوند كوتاهى كرده‏ام» . (زمر / 56)

هان مردمان! در قرآن انديشه كنيد و ژرفاى آيات آن را دريابيد و بر محكماتش نظر كنيد و از متشابهات آن پيروى ننماييد . به خداوند سوگند كه باطن‏ها و تفسير آن را روشن نمى‏كند مگر همين‏كه دست و بازوى او را گرفته و بالا آورده‏ام و اعلام مى‏دارم:

هر آن‏كس كه من سرپرست اويم ، اين على سرپرست اوست و او على ، فرزند ابى‏طالب ، برادر و وصىّ من است ؛ ولايت و سرپرستى او حكمى از سوى خداست كه بر من فروفرستاده است .
هان مردمان! همانا على و پاكان از فرزندانم از نسل او ، يادگار گران‏سنگ كوچك‏ترند و قرآن ، يادگار ارزشمند بزرگ‏تر . هر يك از اين دو از ديگر همراه خود حكايت مى‏كند و با آن سازگار است . آن دو هرگز از هم جدا نمى‏شوند تا در حوض كوثر بر من وارد شوند .

هان! آنان امانت‏داران خداوند در ميان آفريدگان و حاكمان او ، در زمين‏اند . هشدار كه من وظيفه‏ى خود را ادا كردم . وظيفه‏ام را ابلاغ كردم و به گوش شما رساندم . هشدار كه روشن نمودم .
بدانيد كه اين سخن خدا بود و من از سوى او سخن گفتم .هان بدانيد! هرگز به جز اين برادرم ، كسى نبايد « اميرالمؤمنين » خوانده شود . هشدار كه پس از من ، امارت مؤمنان براى كسى جز او روا نباشد .

بخش چهارم: بلند كردن اميرالمومنين عليه السلام بدست رسول خدا (ص)
سپس فرمود: مردمان! كيست سزاوارتر از شمايان به شما؟ گفتند: خداوند و رسول او . آن‏گاه فرمود: آن‏كه من سرپرست اويم ، پس اين على ولى و سرپرست اوست . خداوندا! پذيراى ولايت او را دوست بدار و دشمن او را دشمن دار و يار او را يارى كن و رهاكننده‏ى او را تنها گذار .
هان مردمان! اين على است برادر و وصى و نگاهبان دانش من و جاى‏نشين من در ميان امّت و ايمان آورندگان به من و بر تفسير كتاب خدا . او مردمان را به سوى خدا بخواند و به آن‏چه موجب خشنودى اوست ، عمل كند و با دشمنان او ستيز نمايد .

او سرپرست فرمانبردارى خدا باشد و بازدارنده از نافرمانى او . همانا اوست جانشين رسول‏اللَّه و فرمانرواى ايمانيان و از سوى خدا ، پيشواى هدايتگر . اوست پيكاركننده‏ى با پيمان‏شكنان و رويگردانان از راستى و درستى و به‏دررفتگان از دين .

خداوند فرمايد: «فرمان من دگرگونى نمى‏پذيرد » . (ق / 29) پروردگارا! اكنون به فرمان تو مى‏گويم: خداوندا! دوست‏داران او را دوست دار و دشمنانش را دشمن . پشتيبانان او را پشتيبانى و يارانش را يارى كن و خوددارى‏كنندگان از يارى‏اش را رها كن . ناباورانش را از مهرت بِران و خشم خود را بر آنان فرود آور .

معبودا! تو خود در هنگام بيان ولايت على و برپايى او فرمودى: « امروز آيين شما را به كمال و نعمتم را براى شما تمام نمودم و با خشنودى ، اسلام را دين شما قرار دادم» . (مائده / 3) و فرمودى: « همانا ، دين نزد خدا تنها اسلام است » (آل‏عمران / 19)

و نيز فرمودى: « و آن‏كه به جز اسلام دينى بجويد ؛ از او پذيرفته نبوده ، در جهان ديگر ، در شمار زيان‏كاران خواهد بود» . (آل‏عمران / 85) خداوندا! تو را گواه مى‏گيرم كه پيام تو را به مردمان رساندم.

بخش پنجم: تاكيد بر توجه امت به مسئله امامت
هان مردمان! خداوند عزّوجلّ دين را با امامت على تكميل نمود . اينك آنان كه از او و جانشينانش از فرزندان من و از نسل او - تا برپايى رستاخيز و عرضه‏ى بر خدا -پيروى نكنند ، « كرده‏هايشان در دو جهان بيهوده بوده» ؛ (بقره / 217)

« و در آتش دوزخ جاودانه خواهند بود ». (توبه / 17) « به گونه‏اى كه نه از عذابشان كاسته و نه برايشان فرصتى براى نجات خواهد بود » . (بقره / 162)

هان مردمان! اين على است ياورترين ، سزاوارترين ، نزديك‏ترين و گران‏قدرترين شما نزد من و خداوند عزّوجلّ و من از او خشنوديم .

آيه‏ى رضايتى در قرآن نيست مگر درباره‏ى او و هرگاه خداوند ايمانيان را خطابى نموده ، به او آغاز كرده و آيه‏ى ستايشى نازل نگشته مگر درباره‏ى او و در سوره‏ى « هل أتى على الإنسان » گواهى بر بهشت نداده مگر براى او و آن را در حقّ غير او فرو نياورده و به‏وسيله‏ى آن جز او را نستوده است .

هان مردمان! على ياور دين خدا و دفاع‏كننده‏ى از رسول اوست و هم او پرهيزكار ، پاكيزه و رهنماى ارشاد شده به دست خود خداست . پيامبرتان برترين پيامبران ، جانشينش در ميان شما برترين جانشينان و فرزندانش برترين اوصيايند .

هان مردمان! فرزندان پيامبران از نسل آنان‏اند و فرزندان من از نسل اميرالمؤمنين على .
هان مردمان! به‏راستى كه شيطانِ اغواگر ، آدم را با رشك ، از بهشت راند . مباد شما به على رشك ورزيد كه آن‏گاه كرده‏هايتان نابود و گام‏هايتان لغزان خواهد شد .
آدم به خاطر يك اشتباه ، به زمين هبوط كرد ، حال آن‏كه برگزيده‏ى خداى عزّوجلّ بود ؛ پس چگونه خواهيد بود كه شما شماييد و دشمنان خدا نيز از ميان شمايند .

هشدار! كه با على نمى‏ستيزد مگر شقى و سرپرستى‏اش را نمى‏پذيرد مگر رستگار پرهيزكار و به او نمى‏گرود مگر ايمان‏دار بى‏آلايش و به خدا سوگند سوره‏ى « والعصر » درباره‏ى او نازل شده است: « به نام خداوند همه مهرِ مهرورز ، به زمان سوگند كه انسان در زيان است» . (والعصر / 2 - 1) مگر على كه ايمان آورده و به درستى و شكيبايى آراسته است .
هان مردمان! خدا را گواه مى‏گيرم كه پيام او را به شما رساندم و « بر فرستاده ، وظيفه‏اى جز بيان روشن نيست » . (عنكبوت / 18 - نور / 54)

هان مردمان! « تقوا پيشه كنيد همان‏گونه كه بايسته است و نميريد جز با شرفِ اسلام» . (آل‏عمران / 102)

بخش ششم: اشاره به كارشكني هاي منافقين
هان مردمان! « ايمان آوريد به خدا و رسول او و نورى كه » (تغابن / 8) همراهش فرود آمده « پيش از آن‏كه چهره‏ها را تباه و باژگونه كنيم ، يا چونان اصحاب روز شنبه (يهوديانى كه بر خدا نيرنگ آوردند) رانده شويد» . (نساء / 47)

به خدا سوگند كه مقصود خدا از اين آيه ، گروهى از صحابه‏اند كه آنان را با نام و نَسَب مى‏شناسم ؛ ليكن به پرده‏پوشى كارشان مأمورم . آنك هر كس پايه‏ى كار خويش را مهر يا خشم على در دل قرار دهد و بداند كه ارزش عمل او ، وابسته به آن است .

هان مردمان! نور از سوى خداوند عزّوجلّ در جان من ، سپس در جان علىّ‏بن ابى‏طالب و آن‏گاه در نسل‏او تا قائم مهدى - كه حقّ خدا وتمامى حقّ ما را مى‏ستاند - جاى گرفته است ؛ چرا كه خداوند عزّوجلّ ما را دليل و حجّت قرار داده بر كوتاهى‏كنندگان به عمد ، ستيزه‏گران ، ناسازگاران ، خائنان و گنه‏كاران و ستمگران و غاصبان از تمامى جهانيان .

هان مردمان! هشدارتان مى‏دهم: همانا من رسول خدايم . پيش از من نيز رسولانى آمده و سپرى شده‏اند . پس آيا اگر بميرم يا كشته شوم ، به جاهليت برمى‏گرديد؟ « و آن‏كه به قهقرا برگردد ، هرگز خدا را زيانى نخواهد رسانيد و او سپاس‏گزاران شكيبا را پاداش خواهد داد » . (آل‏عمران / 144) هان! على و فرزندان من از نسل او ، داراى كمال شكيبايى و سپاس‏گزارى‏اند .

هان مردمان! « اسلامتان را بر من منّت نگذاريد » ؛ (حجرات / 17) و بر خدا نيز ، كه اعمالتان را بيهوده و تباه خواهد كرد و او بر شما خشم خواهد گرفت و شما را به « شعله‏اى از آتش و مس گداخته» (الرحمن / 35) گرفتار خواهد كرد . به يقين پروردگار شما در « كمين‏گاه است » . (فجر / 14)

هان مردمان! به‏زودى پس از من امامانى خواهند آمد و « شما را به آتش خواهند خواند . آنان در روز رستاخيز ، تنها و بى‏ياور خواهند بود» . (قصص / 41)

هان مردمان! آگاه باشيد كه خداوند و من از آنان بيزاريم .
هان مردمان! حتماً آنان و ياران و پيروان و تابعانشان « در پست‏ترين جايگاه آتش خواهند بود » (نساء / 145) و « چه جايگاه بدى است منزل متكبران ». (نحل / 29) هان! كه آنان اصحاب صحيفه‏اند. اكنون هر كس در صحيفه‏ى خود نظر كند !!

هان مردمان! اينك جانشينى خود را به عنوان امامت و وراثت به امانت به جاى مى‏گذارم در نسل خود تا برپايى روز رستاخيز و اكنون ، مأموريت تبليغى خود را انجام دادم تا برهان بر هر شاهد و غايب باشد و نيز بر همه‏ى آنان كه زاده شده يا نشده‏اند . « پس بايسته است ، اين سخن را حاضران به غايبان و فرزنداران به فرزندان تا برپايى رستاخيز ابلاغ كنند . » و به زودى گروهى پس از من ، امامت را چپاول كرده ، با پادشاهى جابه‏جا كنند .

هان! خشم خدا بر غاصبان و چپاول‏گران و البتّه به زودى « به كار شما ، جن و انس » (الرحمن / 31) خواهد پرداخت . آن‏كه مى‏پردازد - عذاب خواهد كرد - و « شعله‏هاى آتش و مس گداخته بر سر شما ريخته خواهد شد و در آن هنگام هرگز يارى نمى‏شويد » . (الرحمن / 35)
هان مردمان! همانا خداوند عزّوجلّ شما را به خود رها نخواهد كرد « تا ناپاك را از پاك جدا كند و هر آينه خداوند شما را بر غيب آگاه نمى‏سازد » . (آل‏عمران / 179)

هان مردمان! هيچ سرزمينى نيست مگر اين‏كه خداوند به خاطر تكذيب اهل آن - حق را - آن را پيش از برپايى رستاخيز نابود خواهد كرد و آن سرزمين را به امام مهدى خواهد سپرد و حتماً خداوند وعده‏ى خود را انجام خواهد داد .
هان مردمان! شمار فزونى از گذشتگان شما ، گمراه شدند و خداوند نابودشان كرد و همو نابودكننده‏ى آيندگان است . خداوند فرموده:
« آيا پيشينيان را تباه نكرديم؟ و در پس آنان ، آيندگان را نابود نساختيم؟ آرى با مجرمان اين چنين كنيم . واى بر ناباوران در روز رستاخيز » . (مرسلات / 19 - 16)

هان مردمان! همانا خداوند مرا فرمان داده و بازداشته و من نيز به دستور او به على امر و نهى كرده‏ام ؛ پس دانش امر و نهى در نزد على است . فرمان او را بشنويد تا سلامت مانيد و اطاعتش كنيد تا هدايت شويد و از آن‏چه باز مى‏دارد ، خوددارى كنيد تا راه يابيد و به سوى مقصد او حركت كنيد « و هرگز راه‏هاى پراكنده ، شما را از راه او بازندارد » . (انعام / 153)

بخش هفتم: پيروان اهل بيت عليهم السلام و دشمنان ايشان
هان مردمان! خداوند را صراط مستقيم منم كه فرمان به پيروى آن داده و سپس على و آن‏گاه فرزندانم از نسل او ، پيشوايان هدايت‏اند كه به راستى و درستى راه مى‏برند « و با حق دادگرى مى‏كنند » . (اعراف / 159) سپس چنين خواند:

« به نام خداوند همه مهرِ مهرورز »
« تمامى ستايش‏ها ويژه‏ى پروردگار جهانيان است . همو كه به همه‏ى آفرينش مهر مى‏ورزد و به ويژگان ، مهر ويژه دارد . فرمانرواى روز جزاست . خداوندا! تنها تو را مى‏پرستيم و تنها از تو يارى مى‏جوييم . ما را به صراط مستقيم راهنمايى كن .

راه آنان كه بر ايشان منّت نهاده ، نعمتشان بخشيدى ؛ نه راه خشم‏شدگان و نه راه گمراهان! » (حمد / 7 - 1)

و آن‏گاه ادامه داد: اين سوره درباره‏ى من نزول يافته و به خدا سوگند شامل امامان است و به آنان اختصاص يافته . آنان‏اند اولياى خدا كه « ترس و اندوهى برايشان نباشد » . (يونس / 62) هان! « همانا حزب الاهى چيره خواهد بود ». (مائده / 56)
هان! ستيزندگانِ آنان گمراه و نابخرد و همكاران شياطين‏اند كه « براى گمراهى مردمان ، سخنان بيهوده را به يكديگر مى‏رسانند » . (انعام / 112)

هشدار! خداوند در كتاب خود از دوستان امامان چنين ياد كرده:
« (اى پيامبر ما!) نمى‏يابى ايمان آورندگان به خدا و روز بازپسين را كه ستيزه‏گرانِ خدا و رسول او را دوست بدارند ؛ گرچه پدران ،فرزندان ، برادران و خويشانشان باشند . خداوند ايمان را در دل‏هايشان تثبيت فرموده و با روحى از سوى خود ، ايشان را تأييد نمود و آنان را جاودانه در بهشت‏هايى درخواهد آورد كه از زير درختان آن‏ها ، نهرها جارى است . خداوند از آنان خشنود است و آنان از خداوند . همانان‏اند حزب خدا . هشدار كه حزب الاهى رستگاران‏اند » . (مجادله/ 22)

هان! دوستداران امامان، مؤمنانى هستند كه خداوند عزّوجلّ چنين توصيف فرموده: « آنان كه ايمان آورده ، باور خود را به شرك نيالوده‏اند؛ پس ايشان در امان‏اند و راه يافتگان » . (انعام / 82)

هشدار! ياران پيشوايان به باور رسيدگان‏اند و « دور از ترديد و انكار » . (حجرات / 15)

هشدار! ايشان با آرامش و سلامت به بهشت درخواهند شد . « و فرشتگان ، با رفاه و تسليم آنان را پذيرفته » (انبياء / 103) مى‏گويند: « درود بر شمايان، اكنون پاكيزه شده‏ايد! در بهشت ، جاودانه درآييد» (زمر / 73)

هان! بهشت پاداش دوستان امامان است كه « در آن بى‏حساب روزى داده خواهند شد » . (غافر / 40) هشدار! دشمنان امامان « در آتش درآيند » . (نساء / 10)

هشدار! كه « ناله‏ى افروزش جهنّم را - در حالى كه شعله‏هاى آن زبانه مى‏كشد - مى‏شنوند و زفير (صداى بازدم) آن را درمى‏يابند » . (ملك / 7)

و خداوند در وصفشان فرمايد: « هرگاه امّتى در جهنّم درآيد، همتاى خود را نفرين كند تا آن‏كه تمامى آنان به يكديگر بپيوندند ؛ پسينيان به پيشينيان گويند: پروردگارا! اينان ما را گمراه كردند ؛ پس بر آنان كيفر دو چندان از آتش فرود آور . خداوند فرمايد: براى هر دو گروه ، كيفر دو چندان خواهد بود وليكن شما نمى‏دانيد » . (اعراف / 38)

هشدار! كه خداوند درباره‏ى دشمنان امامان فرمايد: « هر گروه از آنان كه در جهنّم انداخته شوند ، نگاهبانان از آنان مى‏پرسند: مگر بر شما ترساننده‏اى نيامد؟ گفتند: چرا! ليكن تكذيب كرده، گفتيم: خداوند خبرى نداده و شمايان نيستيد مگر در گمراهى بزرگ و نيز مى‏گويند: اگر سخن خدا را مى‏شنيديم يا انديشه مى‏كرديم ، اكنون در ميان اهل آتش نبوديم . پس اينان به گناه خود اعتراف نمودند ، پس دور باد دوزخيان از رحمت خدا » (ملك / 11 - 8)

هان! ياران امامان « در نهان ، از پروردگار خويش ترسانند . آمرزش و پاداش بزرگ برايشان خواهد بود » .(ملك / 12)

هان! چه بسيار راه است ميان شعله‏هاى آتش و پاداش بزرگ .
هان مردمان! ستيزه‏جوى ما كسى است كه خداوند او را ناستوده و نفرين فرموده و ياران و دوستان ما آنان‏اند كه خدا ايشان را ستوده و دوست مى‏دارد .
هان مردمان! همانا من انذارگرم و على بشارت‏دهنده !
هان مردمان! من بيم‏دهنده‏ام و على راهنماست .
هان مردمان! من پيامبرم و على وصىّ من است .
هان مردمان! من رسول‏ام و على ، امام و وصىّ پس از من است و پس از او امامان ، فرزندان اويند . آگاه باشيد! من والد آنان و ايشان از صلب اويند .

بخش هشتم: حضرت مهدي عجل الله فرجه الشريف
آگاه باشيد! همانا آخرين امام ، قائم مهدى ، از ماست . هان! او بر تمامى اديان ، چيره خواهد بود . هشدار! اوست انتقام‏گيرنده‏ى از ستمكاران . هشدار! اوست فتح‏كننده‏ى دژها و منهدم‏كننده‏ى آن‏ها .
هشدار! اوست چيره بر تمامى قبايل مشركان و رهنماى آنان .
هشدار! اوست خون‏خواه تمامى اولياى خدا .
هان! همانا او ياور دين خداست .
هان! او از دريايى ژرف ، پيمانه‏هايى افزون گيرد .
هشدار! او هر ارزشمندى را به اندازه‏ى ارزش او و هر نادان و بى‏ارزشى را به اندازه‏ى نادانى‏اش نشان‏دار كند .
هان! او نيكو و برگزيده‏ى خداست .
هشدار! اوست ميراث‏دار دانش‏ها و احاطه‏دار بر اِدراك‏ها .
هان! او از پروردگارش خبر دهد و نشانه‏هاى او را برپا كند و استحكام بخشد .
هشدار! اوست باليده و استوار .
آگاه باشيد! هموست كه اختيار امور جهانيان به او سپرده شده .
هان! پيشينيان از قرن‏ها ظهور او را پيش‏گويى كرده‏اند .
هشدار! اوست حجّت پايدار و پس از او حجّتى نخواهد بود .(30) راستى و روشنايى جز با او نيست.
هان! كسى بر او پيروز نخواهد شد و ستيزنده‏ى او ، يارى نخواهد گشت .
هشدار! او ولىّ خدا در زمين ، داور او در ميان مردم و امانت‏دار امور آشكار و نهان است .

بخش نهم: مطرح كردن بيعت
هان مردمان! من پيام خدا را برايتان آشكار كرده ، تفهيم نموده‏ام و اين على است كه پس از من ، شما را آگاه مى‏كند .
اينك شما را مى‏خوانم كه پس از پايان خطبه ، براى انجام بيعت با او و اقرار به امامتش ، با من و سپس با او دست دهيد .

هشدار! من با خدا بيعت كرده‏ام و على با من پيمان بسته است و اكنون از سوى خداى عزّوجلّ بر امامت او از شمايان پيمان مى‏گيرم .
« (اى پيامبر!) آنان‏كه با تو بيعت كنند ، هر آينه با خدا بيعت كرده‏اند . دست خدا بر فراز دست آنان است و آن‏كس كه بيعت شكند ، به زيان خود شكسته و خداوند آن را كه بر پيمان الاهى وفادار باشد ، پاداش بزرگى خواهد داد » .(فتح / 10)

بخش دهم: حلال و حرام، واجبات و محرمات
هان مردمان! همانا حج و عمره از شعاير و آداب خدايى است . « پس زايران خانه‏ى خدا و عمره‏كنندگان بر صفا و مروه بسيار طواف كنند و آن‏كس كه در انجام كار خير ، فرمان‏بردارى كند حتماً خداوند سپاس‏گزار داناست » . (بقره / 158)

هان مردمان! در خانه‏ى خدا حج به جاى آوريد ؛ هيچ خاندانى داخل آن نشد مگر بى‏نياز شد و مژده گرفت و آن‏كه روى از آن برتافت ، بى‏بهره و نيازمند گشت .

هان مردمان! مؤمنى در موقف (عرفات و مشعر و منا) نماند مگر اين‏كه خداوند گناهان گذشته‏ى او را آمرزيد . پس بايسته است كه پس از پايان اعمال حج (با پاكى) كار خود را از سر گيرد .

هان مردمان! حاجيان از سوى خداوند كمك شده و هزينه‏هاى سفرشان جاى‏گزين خواهد شد و البتّه، خداوند پاداش نيكوكاران را تباه نخواهد فرمود .

هان مردمان! خانه‏ى خدا را با دين كامل و ژرفاى دانش ديدار كنيد و از زيارتگاه‏ها جز با توبه و بازايستادن (از گناهان) برنگرديد .

هان مردمان! نماز را به‏پا داريد و زكات پردازيد ؛ همان‏سان كه خداوند عزّوجلّ امر فرموده است . پس اگر زمان بر شما دراز شد و كوتاهى كرديد و يا از ياد برديد ، على صاحب اختيار و تبيين‏كننده‏ى بر شماست . همو كه خداوند عزّوجلّ پس از من ، او را امانت‏دار خويش در ميان آفريدگان نهاده است .

او از من و من از اويم . همانا او و جانشينانش از فرزندان من به پرسش‏هايتان پاسخ داده، آن‏چه را نمى‏دانيد ، به شما مى‏آموزند .

هان! روا و ناروا بيش از آن است كه آن‏ها را شمارش كرده ، يك‏باره به روا فرمان دهم و از ناروا باز دارم ؛ از اين روى مأمورم كه از شما پيمان بگيرم كه دست دردست من نهيد در پذيرش آن‏چه از سوى خداوند عزّوجلّ درباره‏ى على اميرمؤمنان آورده‏ام و درباره‏ى اوصياى پس از او كه از من و اويند . اين امامت در ميان آنان پايدار است و فرجام آنان ، مهدى است و استوارى پيشوايى تا روزى است كه او با خداوندِ قدر و قضا ديدار كند (قيامت).

هان مردمان! شمايان را به هر روا و ناروا (حلال و حرام) رهنمايى كردم و از آن برنمى‏گردم . هان! آن‏ها را ياد آوريد و نگه داريد و يكديگر را به آن توصيه كنيد و احكام خدا را دگرگون نسازيد .

هشدار! دوباره ياد مى‏آورم: هان! نماز به پا داريد و زكات بپردازيد و به معروف فرمان دهيد و از منكر بازداريد . هشدار! برترين بخش امر به معروف اين است كه به گفته‏ى من - درباره‏ى امامت و ولايت على و فرزندان او - برسيد و سخنم را به ديگران برسانيد و غايبان را به پذيرش فرمان من توصيه كنيد و آنان را از ناسازگارى با من بازداريد كه اين سخنان ، فرمان خدا و من است .

(هان!) هيچ امر به معروف و نهى از منكرى جز با امام معصوم تحقّق و كمال نمى‏يابد .

هان مردمان! قرآن بر شما روشن مى‏كند كه امامان پس از على ، فرزندان اويند و من به شما معرّفى كردم كه آنان از او و از من‏اند ؛ چرا كه خداوند در كتاب خود مى‏گويد: « امامت را فرمانى پايدار در نسل او قرار داد » (زخرف / 28) و من نيز گفته‏ام: « مادام كه به آن دو - قرآن و امامان - تمسّك كنيد ، گمراه نخواهيد شد . »

هان مردمان! پرهيزكارى! پرهيزكارى! از سختى رستخيز بپرهيزيد ؛ آن‏سان كه خداوند عزّوجلّ فرموده: « البتّه زمين‏لرزه‏ى رستاخيز ، حادثه‏اى بزرگ است » (حج / 1)

ياد آوريد مرگ و قيامت را ، حساب و ترازوها (براى توزين اعمال) را ، محاسبه‏ى در برابر پروردگار جهانيان و پاداش و كيفر را .
پس آن‏كه نيكى كرد ، پاداش گيرد و آن‏كه بدى كرد ، بهره‏اى از بهشت نخواهد برد .

بخش يازدهم: بيعت گرفتن رسمي
هان مردمان! شمار شما بيش از آن است كه در يك زمان با يك دست ، با من بيعت كنيد ؛
از اين روى خداوند عزّوجلّ دستور فرموده كه از شما اقرار زبانى گيرم و پيمان سرپرستى على اميرالمؤمنين را محكم كنم و نيز بر امامان پس از او كه از نسل من و اويند ؛ چرا كه گفتم: فرزندانم از نسل اويند .

پس همگان بگوييد: « البتّه كه سخنان تو را شنيده ، پيروى مى‏كنيم و از آن خشنود و بر آن گردن گذاريم و بر آن‏چه از سوى پروردگارمان و پروردگار تو در امامت اماممان على اميرالمؤمنين و ديگر امامان - از صلب او - به ما ابلاغ كردى ، با تو پيمان مى‏بنديم ؛ پيمانى با دل و با جان و با زبان و دستانمان .

با اين پيمان زنده‏ايم و با آن خواهيم مرد و با اين اعتقاد برانگيخته مى‏شويم و هرگز آن را دگرگون نكرده ، شكّ و انكار نخواهيم داشت و هرگز از عهد خود برنگشته ، پيمان نشكنيم .

(اى رسول خدا!) ما را به فرمان خدا پند دادى درباره‏ى على اميرمؤمنان و امامان پس از او ، فرزندانت از نسل او ، حسن و حسين و پيشوايان پس از آن دو كه خداوند برپايشان كرده . اينك براى آنان عهد و پيمان از ما گرفته شد ، از دل‏ها و جان‏ها و زبان‏ها و درون‏ها و از دستانمان . هر كس توانست با دست ، وگرنه با زبان بيعت نمود .

ديگر پيمان نخواهيم شكست و خداوند دگرگونى از ما نبيند و از اين پس فرمان تو را به نزديك و دور از فرزندان و خويشان خواهيم رساند و خداوند را بر آن گواه گيريم و او بر گواهى كافى است و تو نيز بر ما گواه باش . »

هان مردمان! اكنون چه مى‏گوييد؟

البتّه خداوند هر صدايى را مى‏شنود و بر اسرار دل‏ها آگاه است .

« هر آن‏كس كه هدايت پذيرد ، به خير خويش پذيرفته و آن‏كه گمراه شد ، به زيان خود رفته » .
(زمر / 41) و آن‏كس كه بيعت كند ، حتماً با خداوند پيمان بسته كه « دست خدا بالاى دست
آن‏هاست» .(فتح / 10)

هان مردمان! آنك با خداوند بيعت كنيد و با من پيمان ببنديد و با على اميرمؤمنان و حسن و حسين و با امامان از نسل آنان كه پس از ايشان خواهند بود . امامانى كه فرمانى پايدار در دنيا و آخرت‏اند . خداوند مكّاران را تباه مى‏كند و به باوفايان ، مهر مى‏ورزد . « هر كس پيمان شكند ، البتّه به زيان خود گام نهاده و آن‏كه بر عهدش پابرجا ماند ، به زودى خدا او را پاداش بزرگى خواهد داد » . (فتح / 10)

هان مردمان! بگوييد هر آن‏چه به شما گفتم و به على با لقب « اميرالمؤمنين » سلام كنيد و اكنون بگوييد: « شنيديم و فرمان مى‏بريم . پروردگارا! آمرزشت خواهيم و به سوى توست بازگشت» . (بقره / 285)و بگوييد: « تمام ستايش و سپاس ، خدايى راست كه ما را به اين راه هدايت فرمود وگرنه راه نمى‏يافتيم و البتّه فرستادگان پروردگارمان به درستى آمده‏اند » . (اعراف / 43)

هان مردمان! برترى‏هاى علىّ‏بن ابى‏طالب نزد خداوند عزّوجلّ - كه در قرآن نازل فرموده - بيش از آن است كه من يك‏باره برشمارم ؛ پس هر كس از مقامات او خبر داد و آن‏ها را شناخت ، او را باور كنيد .

هان مردمان! « فرمان‏بردار از خدا و فرستاده‏ى او» (احزاب / 71) و از على و امامان كه نام بردم ، « به رستگارى بزرگى دست يافته است » . (احزاب / 71)

هان مردمان! سبقت‏جويان به بيعت و پيمان و سرپرستى او و سلام‏كنندگان بر او با لقب « اميرالمؤمنين » ، رستگاران‏اند و در بهشت‏هاى پربهره خواهند بود .

هان مردمان! آن‏چه خدا را خشنود مى‏كند بگوييد و اگر شما و تمامى زمينيان كفران ورزند ، « خدا را زيانى نخواهد رسيد » . (آل‏عمران / 144)

خداوندا! بيامرز ايمان‏آورندگان به آن‏چه را ادا كرده و فرمان دادم و بر انكاركنندگان كافر ، خشم گير! والحمدللَّه ربّ العالمين .

در کوي حيدر ، در « مهر باران »
شرط است پاکي بر جمله ياران ،

راهي ندارد آلوده دامن تنها و تنها ، پرهيزکاران